Στο προηγούμενο άρθρο μας γνωρίσαμε την έννοια της δυναμικής της ομάδας, τις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις γύρω από αυτήν και το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων.
Στο παρόν άρθρο εστιάζουμε στο πώς μπορούμε να έχουμε λειτουργικές ομάδες. Παράλληλα, εξετάζουμε τι είναι καλό να αποφεύγουμε.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη δυναμική της ομάδας
Ένας πολύπλοκος παράγοντας που επηρεάζει τη δυναμική της ομάδας είναι οι τύποι προσωπικότητας των εργαζομένων.
Σύμφωνα με άρθρο στο Harvard Business Review, οι εξωστρεφείς ηγέτες των ομάδων αποδίδουν καλύτερα, όταν συνδυάζονται με υπαλλήλους που αναζητούν καθοδήγηση. Οι εσωστρεφείς ηγέτες των ομάδων ταιριάζουν καλύτερα με εργαζόμενους που είναι περισσότερο ενεργοί και αναλαμβάνουν πρωτοβουλία.
Αυτή η ιδέα είναι γνωστή ως “συμπληρωματικότητα κυριαρχίας”, που σημαίνει ότι οι ομάδες τείνουν να είναι πιο συνεκτικές και αποτελεσματικές όταν υπάρχει ισορροπία κυρίαρχων και εσωστρεφών ηγετών.
Επιπλέον, η δομή εργασίας, το μέγεθος ομάδας και οι διαθέσιμοι πόροι επηρεάζουν τη δυναμική της ομάδας.
Πώς ξεχωρίζει μια ομάδα με θετική δυναμική
Μια ομάδα με ισχυρή και θετική δυναμική είναι εύκολο να εντοπιστεί. Τα μέλη της ομάδας εμπιστεύονται το ένα το άλλο, εργάζονται προς μια συλλογική απόφαση και δεσμεύονται μεταξύ τους να κάνουν τα πράγματα να συμβαίνουν. Μάλιστα, έρευνες επιβεβαιώνουν ότι όταν μια ομάδα έχει μια θετική δυναμική, τα μέλη της είναι σχεδόν δύο φορές πιο δημιουργικά από μια ομάδα με μέση/χαλαρή δυναμική.
Σε μια ομάδα με φτωχή ή αρνητική δυναμική, η συμπεριφορά των ανθρώπων διαταράσσει τη ροή των εργασιών, τις εργασιακές σχέσεις, ακόμα και την ίδια την εργασία.
Ας δούμε μερικά από τα πιο κοινά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν σε σχέση με τη δυναμική της ομάδας στο εργασιακό περιβάλλον.
Κοινά προβλήματα λόγω κακής δυναμικής ομάδας
Αδύναμη ηγεσία: όταν μια ομάδα στερείται ισχυρού ηγέτη, ένα πιο κυρίαρχο μέλος της ομάδας μπορεί συχνά να αναλάβει την ευθύνη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη κατεύθυνσης, συγκρούσεις ή εστίαση στις λανθασμένες προτεραιότητες.
Υπερβολικός σεβασμός στην εξουσία: Αυτό μπορεί να συμβεί, όταν οι άνθρωποι θέλουν να θεωρηθούν ότι συμφωνούν με έναν ηγέτη και επομένως να αποφύγουν να εκφράσουν τις δικές τους απόψεις.
Αποκλεισμός/Blocking: Αυτό συμβαίνει όταν τα μέλη της ομάδας συμπεριφέρονται κατά τρόπο που διαταράσσει τη ροή των πληροφοριών στην ομάδα. Οι άνθρωποι μπορούν να υιοθετήσουν ρόλους αποκλεισμού όπως:
- Ο επιτιθέμενος (aggressor): αυτό το άτομο συχνά διαφωνεί με τους άλλους.
- Ο αρνητής (negator): αυτό το μέλος της ομάδας συχνά επικρίνει τις ιδέες των άλλων.
- Ο αποσυρόμενος (withdrawer): αυτό το άτομο δεν συμμετέχει στη συζήτηση.
- Ο αιτών αναγνώρισης (recognition seeker): αυτό το μέλος της ομάδας αναζητά συνεχώς την αναγνώριση.
- Ο γελωτοποιός (joker): αυτό το μέλος της ομάδας κάνει χιούμορ και αστεία σε ακατάλληλους χρόνους.
Ομαδική σκέψη/Groupthink: Αυτό συμβαίνει όταν οι άνθρωποι θέτουν την επιθυμία για συναίνεση πάνω από την επιθυμία να φτάσουν στη σωστή απόφαση. Αυτό εμποδίζει τους ανθρώπους να διερευνήσουν πλήρως τις εναλλακτικές λύσεις.
Free riding: Εδώ, μερικά μέλη της ομάδας αναζητούν τον εύκολο δρόμο και αφήνουν τους συναδέλφους τους να κάνουν όλη τη δουλειά. Οι ‘free riders’ μπορούν να εργάζονται σκληρά μόνοι τους, αλλά περιορίζουν τη συνεισφορά τους σε ομαδικές καταστάσεις (social loafing).
Ανησυχία αξιολόγησης/Evaluation apprehension: Η ανησυχία αξιολόγησης συμβαίνει, όταν τα άτομα αισθάνονται ότι κρίνονται υπερβολικά σκληρά από άλλα μέλη της ομάδας και ως αποτέλεσμα συγκρατούν και δεν εκφράζουν τις απόψεις τους.
Τι μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν, για να αποφύγουμε ή έστω να περιορίσουμε αυτά τα φαινόμενα;
Δημιουργώντας αποτελεσματικές ομάδες υψηλών επιδόσεων
Με βάση μια πρόσφατη έρευνα στον χώρο εργασίας, η Ataya (2016) καταγράφει 8 ιδιότητες που μοιράζονται οι επιτυχημένες ομάδες.
- Διαχειρίσιμο μέγεθος
Συνήθως, ομάδες 4-5 ατόμων λειτουργούν αποτελεσματικά.
Οι μεγαλύτερες ομάδες τείνουν να έχουν περισσότερες ιδέες και διαφορετικές προοπτικές, αλλά δυσκολία στη συνεννόηση. Οι μικρές ομάδες τείνουν να είναι πιο συνεκτικές και ευκολότερες στη διαχείριση, αλλά στερούνται πληθώρας ιδεών.
- Δίκαιη κατανομή εργασίας
Η συμμετοχή και η αποτελεσματικότητα αυξάνονται, όταν οι εργασίες και οι ευθύνες χωρίζονται καταλλήλως. Ο καθένας λαμβάνει αναγνώριση, όταν η ομάδα πετυχαίνει, ή αναλαμβάνει την ευθύνη, όταν η ομάδα αποτύχει.
- Ισορροπημένη ηγεσία
Η έρευνα έδειξε ότι για κάθε ομάδα, ο ιδανικός ηγέτης της ομάδας είναι κάποιος που μπορεί:
- Να λάβει αποφάσεις, αλλά και να διαπραγματευτεί.
- Να αναλάβει, αλλά και να αναθέτει ευθύνες.
- Να μιλάει ανοιχτά, αλλά και να ακούει.
- Να εργάζεται σκληρά, αλλά και να βοηθά τους άλλους να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους.
- Ανοιχτή επικοινωνία
Μια μελέτη που διεξήχθη από το Εργαστήριο Ανθρώπινης Δυναμικής του MIT διαπίστωσε ότι οι επιτυχημένες ομάδες μοιράζονται τα ακόλουθα χαρακτηριστικά, τα οποία έχουν όλα τις ρίζες τους στην επικοινωνία:
- Ο καθένας στην ομάδα μιλάει και ακούει σχεδόν σε ίσα επίπεδα
- Τα μέλη αντικρύζουν το ένα το άλλο και οι συνομιλίες και οι χειρονομίες τους είναι ενεργητικές
- Τα μέλη συνδέονται άμεσα μεταξύ τους
- Τα μέλη έχουν συνομιλίες μέσα στην ομάδα
- Τα μέλη κάνουν περιστασιακά διαλείμματα για να εξερευνήσουν και να φέρουν πληροφορίες στην ομάδα
- Άμεση επίλυση συγκρούσεων
Διαφωνίες και συγκρούσεις θα υπάρξουν σε οποιαδήποτε ομάδα. Αυτό που είναι σημαντικό είναι η ικανότητα της ομάδας να ξεπερνά τις παλιές διαφορές και να επιλύει τις συγκρούσεις με υγιή και παραγωγικό τρόπο.
- Αποτελεσματική χρήση των πόρων/πηγών
Πόροι όπως, ο προϋπολογισμός και ο χρόνος μπορεί να είναι πηγές απογοήτευσης, αλλά οι αποτελεσματικές ομάδες μπορούν να ξεπεράσουν αυτά τα εμπόδια, με δημιουργικότητα και βελτιστοποιώντας ό,τι είναι διαθέσιμο σε αυτές.
- Επίτευξη απαιτούμενων αποτελεσμάτων
Η επίτευξη των απαιτούμενων αποτελεσμάτων είναι ένας άμεσος δείκτης μιας αποτελεσματικής ομάδας. Αποτελεί επίσης τον δείκτη μιας ομάδας που επικοινωνεί καλά, επιλύει συγκρούσεις και έχει αναπτύξει ισχυρή δυναμική.
- Η ικανοποίηση της ομάδας
Η ικανοποίηση είναι ένας απλός τρόπος μέτρησης της επιτυχίας και της υγιούς δυναμικής της ομάδας στο χώρο εργασίας. Έχει αντίκτυπο στην παραγωγικότητα και τα επιτεύγματα μέσα στην ομάδα, καθώς και στην ικανοποίηση από την εργασία και την εργασιακή απόδοση ενός ατόμου.
Κλείνοντας, συγκεντρώνουμε τις πιο σημαντικές συμβουλές για τη δημουργία δυναμικής που φέρνει θετικά αποτελέσματα:
Συμβουλές/προσεγγίσεις για να βελτιώσετε τη δυναμική των ομάδων στον Οργανισμό σας
Γνωρίστε την ομάδα σας. Ενημερωθείτε για τις φάσεις από τις οποίες διέρχεται μια ομάδα καθώς αναπτύσσεται, αλλά και τους ρόλους που υιοθετούν τα μέλη της.
Αντιμετωπίστε τα προβλήματα αμέσως (ή όσο το δυνατόν πιο γρήγορα).
Καθορίστε ρόλους και ευθύνες και επικοινωνήστε τους με σαφήνεια στην ομάδα.
Χρησιμοποιήστε ασκήσεις για δημιουργία ομάδας για να βοηθήσετε όλους να γνωρίσουν ο ένας τον άλλο, ιδιαίτερα όταν νέα μέλη εντάσσονται στην ομάδα.
Εστιάστε στην επικοινωνία. Η ανοιχτή επικοινωνία έχει κεντρικό ρόλο στην καλή δυναμική της ομάδας, οπότε βεβαιωθείτε ότι όλοι επικοινωνούν με σαφήνεια.
Προσέξτε τα προειδοποιητικά σημάδια της αρνητικής ή φτωχής δυναμικής της ομάδας, ώστε να προλάβετε τυχόν προβλήματα.