Ζούμε σε έναν κόσμο με πολύ θόρυβο – εξωτερικό αλλά και εσωτερικό, και σύμφωνα με τις έρευνες διακρατούμε περίπου το 25% της πληροφόρησης που ακούμε. Μπορεί δηλαδή να νομίζουμε ότι είμαστε καλοί ακροατές αλλά… είμαστε; Και το πιο σημαντικό είναι: Πώς μπορούμε να γίνουμε;
Ο Winston Churchill είχε πει: “Χρειάζεται κουράγιο για να σηκωθείς και να μιλήσεις. Χρειάζεται κουράγιο για να καθίσεις και να ακούσεις.”
Η ενεργητική ακρόαση, που με απλά λόγια είναι το να ακούμε προσεκτικά, προϋποθέτει μια πολύ πιο σύνθετη και δύσκολη διαδικασία από αυτή που αρχικά φαντάζεται κάποιος. Ορισμένοι μάλιστα τη χαρακτηρίζουν ως τέχνη.
Η Ενεργητική Ακρόαση μαθαίνεται
Ευτυχώς στην Εκπαίδευση Ενηλίκων και στα σεμινάρια Αποτελεσματικής Επικοινωνίας μπορούμε να εκπαιδευτούμε στο να αναπτύξουμε αυτήν την ικανότητα.
Τι προϋποθέτει όμως η ενεργητική ακρόαση; Με άλλα λόγια, ποια είναι τα βήματα για να βελτιώσουμε ή να την αναπτύξουμε;
Σε ένα άρθρο του ATD με τίτλο “Η ενεργητική ακρόαση οδηγεί στην επαγγελματική επιτυχία”, οι 5 συμβουλές που δίδονται είναι:
- Αποφάσισε ότι θέλεις να γίνεις καλύτερος ακροατής
Και πράγματι, η ενεργητική ακρόαση πετυχαίνει μόνο όταν είναι συνειδητή επιλογή! - Ησύχασε το μυαλό σου
Χρειάζεται προσπάθεια για να μην κρίνουμε και αξιολογούμε συνεχώς όσα μας λέει ο συνομιλητής, να μη σκεφτόμαστε δικά μας θέματα ταυτόχρονα, να μην ανυπομονούμε να μιλήσουμε (άρα να διακόψουμε) για να εξωτερικεύσουμε τις σκέψεις μας, κλπ. - Συντόνισε την προσοχή σου σε όσα δεν λέει ο συνομιλητής
Με άλλα λόγια… άκου τα συναισθήματα! Και τι ήχο βγάζουν τα συναισθήματα..; Μη λεκτικό! Η γλώσσα σώματος (προσώπου, κορμού, χεριών, ποδιών, φωνής) μπορεί να μας δώσει πολλά στοιχεία για το ποιο μήνυμα ακριβώς προσπαθεί να μεταδώσει ο συνομιλητής μας. - Διατήρησε επαφή
Μπορούμε να δείξουμε στον συνομιλητή μας ότι πραγματικά τον ακούμε με το να κλίνουμε ελαφρώς προς τα εμπρός, να διατηρούμε οπτική επαφή μαζί του, να κάνουμε νεύματα προσοχής και κατανόησης, κλπ. - Κάνε διευκρινιστικές ερωτήσεις.
Οι ερωτήσεις ανατροφοδότησης που μπορούμε να θέσουμε όταν ο συνομιλητής μας έχει μεταδώσει το μήνυμά του, δείχνουν αφενός ότι ήμασταν ενεργητικοί ακροατές όσο μιλούσε και αφετέρου ότι έχουμε γνήσιο ενδιαφέρον για τη συζήτηση.
Σύμφωνα με το σύγγραμμα “Δυναμική ακρόαση: κατάκτηση της πιο κρίσιμης επαγγελματικής ικανότητας” του Bernard T. Ferrari, οι εξαιρετικοί ακροατές επιδεικνύουν παρόμοια συμπεριφορά, τα βασικά σημεία της οποίας είναι τα εξής:
- Δείχνουν σεβασμό Αυτή η αρχή αναφέρεται στο να δώσουμε χρόνο και χώρο στον συνομιλητή μας (όσον θέλει) για να αναπτύξει τις σκέψεις του, καθώς σύμφωνα με τον Ferrari, αυτό μπορεί να τον βοηθήσει να δει υπό άλλη οπτική γωνία όσα σκέφτεται και να εντοπίσει λύσεις.
- Δεν μιλούν Πιο συγκεκριμένα ο Ferrari διατυπώνει τον κανόνα ακρόασης 80/20. Δηλαδή, ότι κατά το 80% της διάρκειας της συζήτησης πρέπει ακούμε και κατά το 20% μπορούμε να μιλάμε.
- Προκαλούν τις παραδοχές Οι καλοί ακροατές προσπαθούν να δουν κάτω από όσα λέγονται και να φθάσουν στην ουσία της συζήτησης.
Το διάσημο περιοδικό Forbes, σε ένα άρθρο του με τίτλο “10 βήματα για αποτελεσματική ακρόαση”, προσθέτει επιπλέον, ότι ο ενεργητικός ακροατής πρέπει να:
- Δίνει προσοχή, αλλά είναι χαλαρός Δεν χρειάζεται να κοιτάμε έντονα τον συνομιλητή. Είναι πολύ καλό να ακούμε προσεκτικά, ωστόσο ταυτόχρονα να επιδεικνύουμε φυσιολογική συμπεριφορά, χωρίς υπερβολές.
- Περιμένει να γίνει παύση πριν μιλήσει Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ενεργητικής ακρόασης είναι ότι περιμένουμε να σιωπήσει ο συνομιλητής, να έχει τελειώσει όσα ήθελε να πει, πριν μιλήσουμε ή θέσουμε ερωτήσεις κατανόησης.
Σε άρθρο του Harvard Business Review με τίτλο “Τι μας εμποδίζει να ακούσουμε”, παρουσιάζεται η αληθινή ιστορία της Janet. Η Janet έπεσε από τα σύννεφα όταν έλαβε τα αποτελέσματα αξιολόγησής της από τους υφιστάμενούς της και είδε ότι δεν τη θεωρούσαν ενεργητική ακροάτρια. Έψαξε να βρει τα περιθώρια βελτίωσής της και ανάμεσα σε αυτά εντόπισε ότι:
- Ο εσωτερικός μας κριτής εμποδίζει την ενεργητική ακρόαση Κάποιες φορές θέλουμε να διαμορφώσουμε εντυπώσεις και, σε αυτόν το “αγώνα” μας, ακούμε περισσότερο τον εσωτερικό μας διάλογο παρά τον συνομιλητή μας, κάτι που μας απομακρύνει από την πρακτική της ενεργητικής ακρόασης.
- Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στο να αλλάξουμε γνώμη. Στην προσπάθειά μας να δείξουμε αυτοπεποίθηση μπορεί να φανούμε προκατειλημμένοι. Να επιμείνουμε δηλαδή σε θέσεις μας επειδή πιστεύουμε πολύ σε αυτές, έχοντας όμως χάσει πολλά από τα νοήματα του συνομιλητή μας. Και είναι πιθανό τα επιχειρήματά του να είναι πολύ συγκροτημένα, σοβαρά και να προσφέρουν πολύ καλές λύσεις. Μήπως η πραγματική αυτοπεποίθηση τελικά, συνοδεύεται από ενεργητική ακρόαση;
Η μέθοδος RASA
“Χάνουμε την ικανότητά μας να ακούμε…”, είναι τα πρώτα λόγια που λέει ο ειδικός του ήχου Julian Treasure στην ομιλία του ”5 ways to listen better”που έδωσε το 2011 στο TED.
Και μας προτείνει 5 πρακτικές ασκήσεις βελτίωσης της ικανότητας ενεργητικής ακρόασης και το εργαλείο “RASA”:
Receive (=Λάβε το μήνυμα)
Appreciate (=Εκτίμησέ το)
Summarize (=Συνόψισέ το)
Ask (=Κάνε διευκρινιστικές ερωτήσεις)
Κλείνοντας
“Οι άνθρωποι θέλουν να μιλήσουν και να ακουστούν!”, μας έλεγε πρόσφατα μια Life Coach με 20 χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας. “Υπάρχει τεράστια ανάγκη εκεί έξω για αυτό…”
Και ίσως δεν μπορούμε ή δεν είναι δουλειά μας να ακούμε όλους όσους έχουν να πουν κάτι. Μπορούμε, όμως, να ακούσουμε προσεκτικά και ενεργητικά όσους αγαπάμε, όσους μας ενδιαφέρουν, όσους επιθυμούμε να σεβαστούμε έμπρακτα καθώς μας μιλούν.
Η ενεργητική ακρόαση είναι δύναμη. Θετική δύναμη.